مقدمه :
نقشی که معلم بازی می‌کند به یک مؤلفه بسیار مهم بدل شده است، در واقع می‌توان گفت که او سازنده‌ی بی‌مناقشه ملت است. معلم در کنار والدین دانش‌آموز اندر القای ارزش، نگرش و رفتارهایی خاص در آن‌ها از اوان کودکی نقش برازنده‌ای دارد.
در یک محیط چالش‌برانگیز، در هر مدرسه یا دانشکده، همه‌چیز در درجه اول به معلم بسته‌گی دارد. معلم بایستی، درک عمیق اجتماعی و بینش روان‌شناختی مناسب داشته باشد، تا با فراهم کردن یک رابطه دوستانه و در عین حال اکادمیک، شاگرد در نزد او احساس راحتی داشته باشد و بتواند در موقع نیاز به او مراجعه کند. از یک سو، نحوه انتقال دانش به شاگرد از موارد بسیار کلیدی رابطه شاگرد-معلم است، معلم بایستی بر علاوه تشویق شاگردان، روش آسانی را برای انتقال دانش مد نظر بگیرد، او بایستی از نقش این دانش در شکوفایی شاگرد در حوزه مربوطه‌اش آگاه باشد و آن را به شاگرد بیاموزاند. معلم یکی از مهم‌ترین عناصر ساختار اجتماعی است، بر این مبنا، معلم قهرمان مقدس مدیریت، دارنده واقعی محصول آموزش و پرورش و کلیدی است برای موفقیت دانش‌آموزان. نقش سیستم درسی برای پیاده کردن این اهداف از سوی معلم قابل ذکر هست که در بین مقاله به آن اشاره خواهم کرد.
نقش یک معلم:
معلم، نقش کلیدی برای فراهم کردن محیط مناسب برای دانش‌آموزان دارد، زیرا سال‌های اول مدرسه برای دانش‌آموزان بسیار مهم است. معلم باید احترام، مراقبت و بدل به یک الگوی شود. او در مقابل باید یک محیط دلپذیر برای شاگردان فراهم کرده، با آن‌ها درست رفتار کند و آن‌ها را از طریق جاده موفقیت راهنمایی کند. یک معلم خوب کمک می‌کند تا دانش‌آموز توانایی‌های خودش را کشف کرده و به یک انسان بهتر بدل شود و سر آخر در ارزش‌آفرینی در جامعه سهم داشته باشد. بنا بر این وظیفه معلم است که توانایی‌هایش را در این کشور به کار گیرد. آینده کشور را روشن کند. معلم، مسوولیت بزرگی را در صنفش بر عهده دارد. یک دلیل این است که همه دانش‌آموزان به او بسته‌گی دارند. هر آن‌چه معلم می‌گوید تأثیر ژرفی روی دانش‌آموزان دارد و حتا احساسات (اعم از پرخاش‌گری و یا عطوفت) معلم در هنگام تدریس می‌تواند روی روان دانش‌آموزانش تاثیر عمیقی بگذارد.
اثربخشی یک معلم:
هر شخصی دوست دارد در موقعیت‌های مختلف و به خصوص شغل خود، فردی موثر، موفق و مطرح باشد و به او با چشم منفعل، بی‌تفاوت، تاثیرپذیر صرف، گوشه‌گیر و ناکارآمد نگاه نشود و تمایل دارد بتواند بر محیط کاری خودش، همکاران، مدیران و مافوقان و غیره تاثیر مثبت بگذارد. اثربخشی معلم نقش مهمی در فرایند یادگیری دارد. یک معلم موثر تصویر نامتحرک از پیش برساخته شده را برای دانش‌آموزان ایجاد نمی‌کند بلکه به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا با درک موارد ارزنده در حوزه مربوطه، دیدگاه‌شان را ایجاد کنند. با درک مشکلات دانش‌آموزان و کمک به آن‌ها، جالب‌تر کردن هر موضوع، با کنترل کلاس، عادلانه بودن با دانشجویان هنگام برخورد با آن‌ها. اثربخشی معلم افزایش می‌یابد. این تاثیرگذاری محصول تعدادی از متغیّرها است .متغیرهای تحصیلی، تسلط بر موضوع، سطح معنایی، عشق به کودکان، رضایت شغلی، تدریس. تجربه، رشد حرفه‌ای، سن معلم، تکنیک‌های مورد استفاده در تدریس و غیره. از بین همه این متغیرها مهم‌ترین متغیر، دانش، شخصیت و مهم‌تر از همه نحوه تعامل او با دانش‌آموزان است. معلمان مؤثر کسانی هستند که توانایی تحقق نتایج یادگیری مورد نظر را نشان می‌دهند.
نقش‌های متفاوت یک معلم برای مدیریت صنف:
کنترل‌کننده: معلم مسوولیت کامل در یک کلاس دارد که دانش‌آموزان چه کار انجام می‌دهند، چه می‌گویند و چگونه می‌گویند.
تشویق‌کننده: معلم دانش‌آموزان را به مشارکت تشویق می‌کند و به دانش‌آموزان پیشنهادهایی می‌دهد که چگونه یک فعالیت را به پیش ببرند. معلم باید در وقت لازم به دانش‌آموزان کمک کند.
منبع: معلم به گونه‌ای، مرکز منابع برای دانش‌آموزان است که در صورت نیاز می‌تواند به دانش‌آموزان کمک کند و یا هم در هنگام (کاملاً ضروری) به عنوان یک منبع، معلم می‌تواند دانش‌آموزان را به استفاده از منابع موجود مانند انترنت هدایت کند.
ارزیابی‌کننده: معلم این نقش را بر عهده دارد تا ببیند دانش‌آموزان چقدر خوب عمل می‌کنند یا چقدر خوب از عهده مسوولیت‌های پذیرفته‌شده به آن‌ها برآمده‌اند. این ارزیابی معلم را کمک می‌کند تا به مشکلات دانش‌آموزان رسیده‌گی نماید.
سازمان‌دهنده: شاید این شاخصه سخت‌ترین و مهم‌ترین نقش معلم باشد. موفقیت بسیاری از فعالیت‌ها به سازمان‌دهی خوب دانش‌آموزان بسته‌گی دارد که دانش‌آموزان دقیقاً چه کارهایی در آینده انجام دهند. ارائه دستورالعمل‌ها در این نقش و هم‌چنین تنظیم فعالیت‌ها بسیار مهم است. سازمان‌دهنده هم‌چنین می‌تواند به عنوان دست‌یار خدمت کند. این نقش هم‌چنین به معلم اجازه می‌دهد تا با فراگیران هم‌آهنگ شود.
شرکت‌کننده: وقتی یک معلم در فعالیت‌های صنف شرکت می‌کند، جو در کلاس را بهبود می‌بخشد با این حال، معلم در هنگام انجام آن خطر تسلط بر فعالیت را به وجود می‌آورد. در این‌جا معلم می‌تواند یک کلاس را زنده کند.
مدرس: معلم وقتی دانش‌آموزان درگیر کار پروژه یا خودآموزی می‌شوند به عنوان مدرس عمل می‌کنند. معلم راهنمایی می‌کند و به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا ایده‌ها را روشن کنند. این نقش می‌تواند راهی عالی برای توجه فردی به دانش‌آموز باشد.
اصول تدریس:
ارتباط بین معلم و دانش‌آموزان را ترغیب کردن: ایجاد ارتباط با دانش‌آموزان بسیار مهم است. تماس بین دانش‌آموزان و معلمان برای موفقیت دانش‌آموزان بسیار حیاتی است. یکی از اصلی‌ترین دلایلی که دانش‌آموزان ترک مدرسه می‌کنند، حس انزوایی است که آن‌ها تجربه می‌کنند. با این حال ارتباط بین معلمان و دانش‌آموزان نقش حیاتی دارد.
همکاری متقابل بین دانش‌آموزان را توسعه دادن: وقتی دانشجویان تشویق می‌شوند به عنوان تیم کار کنند، یادگیری بیش‌تر صورت می‌گیرد. خصوصیات یادگیری خوب مشارکتی و اجتماعی است، نه رقابتی و منزوی. همکاری با هم تفکر و درک را بهبود می‌بخشد.
تشویق سهم‌گیری فعال در زمینه‌ی آموزش: یادگیری یک فرآیند فعال است. دانش‌آموزان تنها با نشستن در کلاس‌ها با گوش دادن به معلمان، به خاطر سپردن تکالیف از قبل بسته‌بندی شده و پاسخ دادن به جواب‌ها، قادر به یادگیری زیادی نیستند آن‌ها باید بتوانند درباره آن‌چه یاد می‌گیرند صحبت کنند، در مورد آن بنویسند، آن را با تجربیات گذشته مرتبط کنند و آن را در زنده‌گی روزمره‌شان به کار گیرند.
تأکید بر وقت‌شناس بودن: یادگیری به زمان و انرژی نیاز دارد. مهارت‌های مدیریت زمان کارآمد برای دانش‌آموزان بسیار مهم است. با اجازه دادن به زمان‌های واقع‌بینانه، یادگیری مؤثر برای دانش‌آموزان و تدریس مؤثر برای دانش‌آموزان می‌تواند رخ دهد.
احترام گذاشتن به استعدادها و روش‌های یادگیری: روش‌های مختلف زیادی برای یادگیری وجود دارد و هیچ گاه دو نفر به همان روش یاد نمی‌گیرند. دانش‌آموزان استعدادهای مختلف و سبک‌های یادگیری را به کلاس می‌آورند. دانشجویانی که در بعضی از حوزه (مضامین) سرآمد هستند ممکن است سرآمد در مضامین دیگر نباشند. دانش‌آموزان به این فرصت نیاز دارند تا استعدادهای خود را نشان دهند و به روش‌هایی که برای آن کار می‌کنند بیاموزند.
وظایف یک معلم در فرایند یادگیری دانش‌آموزان:
ایجاد فرهنگ مراقبت: مدیریت مؤثر در کلاس ریشه در فرهنگ مراقبت دارد. اگر شرایط کلاس مشارکت و ریسک‌پذیری را تشویق کند، دانش‌آموزان به احتمال زیاد در روند یادگیری درگیر می‌شوند. معلمان باید از یک روش پرورش استفاده کنند و در هر دانش‌آموز روی آن سرمایه‌گذاری کنند. مبنای فردی پروژه‌های گروهی می‌توانند به عنوان وسیله‌ای برای ایجاد یک محیط مشارکتی که از محیط یادگیری تیم‌محور دعوت می‌شود، استفاده کنند. هنگامی که دانش‌آموزان احساس می‌کنند معلم نسبت به موفقیت‌شان متعهد است، آن‌ها بیش‌تر از دستورالعمل‌های کلاس و اهداف رفتاری خاص پیروی می‌کنند.
تنظیم قوانین: معلمان باید سال را با انتظارات روشن از رفتار کلاس شروع کنند. اگر دانش‌آموزان از آن‌چه وجود دارد و قابل قبول نیست آگاه باشند، احتمالاً آن‌ها در کلاس مشارکت بیش‌تری داشته باشند. آموزش درک مهارت‌های اجتماعی و چگونه‌گی مواجهه با مشکلات باید بخشی از برنامه درسی منظم در کلاس باشد. تشریح پی‌آمدهای رفتار غیرقابل قبول، دانش‌آموزان را در پرورش مهارت‌های تفکرانتقادی و بدل شدن به آن‌ها کمک می‌کند، معلمان باید انتظارات رفتار را با خط مشی مدرسه و منطقه منطبق کنند و این اطلاعات را برای والدین روشن بسازند.
پاسخگو بودن: ارائه استراتژی‌های پاسخگویی برای مدیریت کلاس بسیار مهم است. معلمان باید سیستمی برای ارزیابی رفتار داشته باشند. نظارت بر رفتار به طور منظم به موفقیت دراز مدت کمک می‌کند. دانش‌آموزان باید آگاه باشند که فرایند ارزیابی مبتنی بر تعامل آن‌ها با دیگران در داخل و خارج از کلاس خواهد بود. رفتار کلامی و غیر کلامی باید در ارزیابی گنجانده شود. معلمان باید در کنفرانس والدین و معلمان نظرات‌شان را درباره رفتار با دانش‌آموزان و والدین به اشتراک بگذارند. اگر والدین از زمان بروز مسائل آگاهی داشته باشند، می‌توانند انتظارات و پی‌آمدهای موجود در خانه را تقویت کنند.
مدیریت مشکلات: معلمان باید قبل از تلاش برای اصلاح آن، علت رفتار نگران‌کننده را تعیین کنند. تأکید بر عوامل مؤثر بر یک مسأله، چارچوبی برای مداخله فراهم خواهد کرد. به عنوان مثال، اگر کودکی مرتباً وقتی در کنار یک دوست خاص خود نشسته است، بدرفتاری می‌کند، تنظیم مجدد صندلی ممکن است جواب درستی باشد. در صورت امکان، معلمان باید به دانش‌آموزان کمک کنند که قبل از تشدید، رفتار خود را کنترل و اصلاح کنند.
نتیجه‌گیری:
معلمان نقش مهمی در اجرای برنامه‌های آموزش و پرورش در سطح یک جامعه دارند. این نقش با سطح کارآیی معلمان در عمل‌کرد کار در جایی که منابع آموزشی کم‌یاب هستند، به چالش کشیده می‌شود. معلمان با استفاده بهینه از منابع موجود در تولید حداکثر بازده با چالش‌هایی روبه‌رو هستند. تحقق کار آموزشی در مدارس یک فعالیت پیچیده است. مشکلات دست‌یابی به کار آموزشی در مدارس در این واقعیت قرار دارد که آموزش مقوله‌ای است که به افراد مربوط می‌شود. که هر یک از افراد ویژه‌گی‌های خاصش را دارند که در آن صورت با یک‌دیگر متفاوت است، رویکرد آموزشی برای همه متفاوت است و متفاوت اجرا می‌شود. معلم کسی است که در تحقق کار آموزشی در مدرسه نقش اصلی را دارد. معلم به عنوان عامل مهمی در تحقق کار آموزشی در چندین بعد، مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد. بنا بر این سطح آمادگی حرفه‌ای و اخلاقی وی باید لذت‌بخش باشد، تا بتواند نقش مهم و حیاتی‌اش را در پیش‌رفت دانش‌آموزان که آینده‌های یک جامعه می‌باشند، به خوبی ایفا کند .
تهیه کننده:سرکارخانم محمدیان (آموزگار پایه سوم)
تایید کننده:سرکار خانم ملیحه دری(مدیریت محترم دبستان)